In de literatuur van het Nederlandse fin de siècle heeft Wagner grote invloed gehad, zozeer zelfs, dat er gesproken kan worden van een zogeheten Wagnercultus. Zijn muziek was zo heftig, pompeus en opzwepend, dat ze in literatuur voor krankzinnigen bestemd is. Literatoren zagen de componist als 'de gids voor het labyrint van de menselijke ziel', die het gestoorde los kan maken in de mens. Een goed voorbeeld daarvan kan worden aangetroffen in het korte verhaal De binocle (1920) van Louis Couperus, waarin de muziek van Wagner een man ertoe drijft een zware binocle te gooien op het hoofd van een kale man, die in het concertgebouw onder het balkon zit waarop de hoofdpersoon naar een uitvoering van Wagner luistert.
Wagner liet de klassieke muziek in een heel andere staat achter dan hij deze aantrof. Harmonieën die voor zijn tijd niemand had durven proberen, opera's die in bijna niets leken op wat er voor die tijd onder die naam bekend stond, orkestraties en melodieën die niemand eerder had geprobeerd, oerthema's uit de mythologie met een universele geldigheid en aantrekkingskracht. Wagner introduceerde ook in zijn 'Ring' het idee van het Leitmotiv (de gebruikelijke term, Wagner sprak zelf echter altijd over Gefühlsmoment), een fragmentje, melodische lijn of thema dat voor een bepaald idee of persoon staat. Hierdoor gaat de muziek een eigen leven leiden naast de tekst; de hoofdpersoon zweert op het toneel mondeling trouw, maar het orkest gromt onder het toneel al over 'verraad'; Wodan heeft het over een contract en het orkest onderstreept dit met het thema van zijn speer waarin de runen van het verdrag staan gegrift. De motieven muteren langzaam naarmate hun rol verandert of anders wordt toegepast. Dit maakt het bijwonen van een opvoering van de Ring (4 avondvullende opera's !) tot een volstrekt unieke ervaring waarin de luisteraar geheel wordt ondergedompeld. Het vergt wel grote volharding om tot een dergelijke appreciatie van de kunst van deze componist te komen. Voor beginners zijn misschien de Vliegende Hollander en Lohengrin goede eerste keuzen. Wagner heeft ook een grote invloed gehad op de cultuurfilosofie van Friedrich Nietzsche, die aanvankelijk idolaat van hem was, maar zich later rigoureus van Wagner afkeerde.
Bron :http://nl.wikipedia.org/wiki/Richard_Wagner
