Kriegsneurose

De discrepantie tussen inspanning en zichtbaar resultaat wordt naast andere verklaringen ook wel als reden aangevoerd voor het enorme verschil in geestelijke problematiek tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog.

Niet zozeer het geweldspotentieel, niet zozeer het zien sneuvelen van kameraden, maar het al dan niet fictionele idee van absolute zinloosheid en het maar al te non-fictionele idee niet aan het geweld te kunnen ontsnappen, droegen in de Eerste Wereldoorlog bij aan het grote aantal gevallen van shell-shock, Kriegsneurose, chocq du geurre, of, zoals de Vlamingen het noemden, d’n klop. Zij waren met name het gevolg van allerlei vormen van angst, niet te verwarren met lafheid, een angst onder andere gevangen in een tekening van de Duitser Ernst Stadler.

Dat de aard van de oorlog een van de oorzaken van het grote aantal geestelijke problemen was, is ook af te lezen aan de geschiedenis van die oorlog zelf. In 1918 werden de loopgraven verlaten toen eerst de Duitsers wisten op te rukken en daarna de geallieerden het initiatief wisten over te nemen.

Eindelijk was de loopgraafoorlog een ‘war of movement’ geworden. De prijs die daarvoor werd betaald was echter zelfs voor de Eerste Wereldoorlog hoog. Het aantal doden was gigantisch, maar het aantal psychisch gewonden daalde.

Bron: http://www.wereldoorlog1418.nl/somme-2006

Dunkle Fahrt

Die alten Brunnen rauschten wie im Traum
durch fernen Hall vertrauter Abendglocken
und flossen weich ins Dunkel· das den Duft
nachtschwüler Gärten· die ich spät durchwandert·
still atmend trug. Nun tut sich dämmernd auf·
vom schwanken Frühlicht hingetürmt· umwölbt
von Felsenstürzen· purpurtiefen Schluchten·
der letzten Fahrten letzte Ruhestatt:
Mit schwarzem Strom die goldig dunkle Trift.
Die kalten Eisenstufen schreit ich leicht
die leise klirrenden ins Tal· daraus
nicht Rückkehr ist. Nun bette mich
in blauen Schatten blütenloses Land·
traumstarre Flut!
Schon rührt dein schwerer Hauch
mich schauernd an. Schon überweht ein Glanz
mich Trunknen hell wie einer Gottheit Bild
aus blitzendem Gewölk. Schon trübt und wirrt
des Lebens Spiegel fern sich wie ein Traum·
der flatternd zwischen Tag und Dämmer lischt

Ernst Stadler

Do you think this is a place
abandoned by God?

Have you ever known a place where
God would have felt at home?

Name of the Rose
The Mule track (1918 ) Paul Nash