...
De reden waarom we zoveel weten van Eudoxus' systeem is, omdat Aristoteles (384 - 322 v.C.), werelds beroemdste wetenschapper, dit systeem aanhing. Aristoteles beschouwde het systeem echter niet als een wiskundige benadering van de banen van de hemellichamen, maar als de werkelijkheid. In Aristotoles' ogen bestonden Eudoxus' cirkels écht.
Aristoteles maakte ook een aantal ‘verbeteringen' aan Calippus' werk. Het oorspronkelijke systeem was voor elk lichaam onafhankelijk. Aristoteles veranderde het zodanig dat het een mechanisch model werd waarbij de draaiing van de sfeer van de vaste sterren de andere hemellichamen aandreef. Aan Calippus' model voegde hij maar liefst 22 cirkels toe. Aristoteles' werk was niet bepaald een verbetering te noemen. Het loste ook geen van de tekortkomingen van het oorspronkelijke model op.
Aristoteles probeerde de "cirkelvormige banen" van de lichamen te verklaren door een nieuw element in te voeren, ether. Dit element zou lichter zijn dan de andere vier (water, vuur, lucht en aarde) en cirkelvormig bewegen. Niet alleen de sterren en planeten waren gemaakt van ether, ook de rest van het heelal vanaf de baan van de maan bestond uit (niet overal even zuiver) ether. De aarde was verdorven, de hemel was goddelijk.
Waarom gebruikten de Grieken cirkelvormige banen? Ze wisten dat de aarde een bol was, logischer wijs moest dan ook het heelal een bol zijn. Aristoteles bedacht dat de planeten op kristallijnen (doorzichtige) bollen vast moesten zitten. Ze beweegden in cirkelbanen; cirkelbanen zijn volgens hem de enige bewegingen die eeuwig en onveranderlijk zijn (hij was niet de eerste met dit idee, Pythagoras betoogde dit ook al).
Aristoteles was een wetenschapper in hart en nieren en pakte de meeste problemen met systematiek aan. Het is jammer dat hij dat met de astronomie niet deed. Zijn beweringen waren op geen enkele waarneming of logica gefundeerd. Dat is vooral jammer, omdat Aristoteles' geschriften een enorme autoriteit bezaten.
Zijn beweringen hielden astronomie als wetenschap voor bijna 2 millenia terug. In de 15e eeuw bracht Copernicus het heliocentrische idee weer terug tot leven. Kepler ontdekte dat de planeetbanen niet cirkel- maar ellipsvormig waren en Newton verklaarde dat de bewegingen van de planeten ook zonder ether mogelijk zijn.
Om met de woorden van Lloyd te spreken (Early Greek Science, blz. 99);
Voor meer dan twee duizend jaar, van de 4e eeuw voor Christus tot de 17e eeuw, heeft Aristoteles een niet eerder voorgekomen en onparallele dominantie uitgeoefend op Europese wetenschap en kosmologie.
Dat Aristoteles geen expert was (hij was voornamelijk bioloog) geeft hij zelf toe;
Maar, voor de rest, moeten we deels zelf onderzoeken, deels leren van andere onderzoekers, en als diegene die dit onderwerp heeft bestudeerd, een tegengestelde mening heeft aan wat we nu hebben gesteld, moeten we beide meningen waarderen, maar de meest accurate volgen. (Metaphysics 1073 b 13 ff)
Bron : http://mediatheek.thinkquest.nl/~lla015/Astronomie/Vuurenether2.php
Illustratie : Dantes kosmologie :www.dbnl.org/.../_die004199301ill15.gif
